حوادث ناشی از کار چیست؟
طبق تعریف، حوادث ناشی از کار عبارت است از:
همچنین، طبق ماده ۶۰ قانون تأمین اجتماعی، هر اتفاق ناگواری که در حین انجام وظیفه یا به سبب آن برای بیمه‌شده رخ دهد، جزو حوادث ناشی از کار محسوب می‌شود.
ایمنی به معنای حفاظت از انسان و کارآیی او، جلوگیری از صدمات و پیشگیری از آسیب‌های احتمالی است. در محیط‌های صنعتی، با وجود ماشین‌آلات و ابزار فراوان، کارگران اغلب در معرض خطرات مختلف قرار دارند. با توسعه فناوری و افزایش استفاده از ماشین‌آلات در فرآیند تولید، احتمال وقوع حوادث در این محیط‌ها نیز افزایش می‌یابد. برای افزایش ایمنی باید از تجهیزاتایمنی فردی از جمله لباس کار و کفش ایمنی استفاده شود.
در سازمان‌ها و کارخانه‌هایی که اصول ایمنی و حفاظت فنی رعایت نمی‌شود، روحیه کارکنان ضعیف و متزلزل است و احتمال کمتری وجود دارد که کارگران ماهر و کارآمد در چنین محیط‌هایی فعالیت کنند. مدیریت HSE (ایمنی، بهداشت و محیط زیست) در سازمان‌ها می‌تواند از بسیاری از این حوادث جلوگیری کند.
بنابراین، اجرای برنامه‌ها و تدابیر ایمنی و حفاظت فنی برای کارگران، در اولویت اول برای حفظ و نگهداری نیروی انسانی قرار دارد. هزینه‌کرد در این زمینه در مقایسه با منافع حاصل از آن، ناچیز است. هدف از اجرای مقررات ایمنی و دستورالعمل‌های مربوطه، ایجاد محیطی سالم است تا کارگران بدون دغدغه و ترس از خطرات، به کار خود ادامه دهند. بدین ترتیب، ترس از آینده‌ی نامعلوم که ناشی از حوادث و سوانح در محیط کار است، در جامعه صنعتی ما از بین خواهد رفت.
تعریف حوادث ناشی از کار
بدون وجود مسئول ایمنی، نه تنها پیشرفتی در صنعت حاصل نمی‌شود، بلکه صنعت دچار هرج‌ومرج و فروپاشی شده و به تدریج به سمت زوال حرکت خواهد کرد. در گذشته، فروش بالا یا تعداد زیاد کارکنان و بزرگی کارخانه، مایه افتخار یک شرکت بود، زیرا ظاهراً تولید انبوه و فروش بالا، کاهش هزینه‌ها و سود بیشتر را تضمین می‌کرد. اما در دیدگاه جدید مدیریتی، مهارت کارگران، شرایط تولید، محیط کار و کیفیت محصول است که تعیین‌کننده فروش و سود شرکت است.
در سیستم مدیریتی ژاپنی، پاکیزگی به معنای نظافت انسان، ماشین‌آلات صنعتی ، مواد و محیط کار است. برای دستیابی به یک صنعت منظم و کارگاهی تمیز با کارگران بهره‌ور، راهکارهای خاصی توصیه می‌شود. برخی از این راهکارها عبارتند از:
علامت‌گذاری و نوشتن مشخصات مواد یا قطعاتی که در قوطی‌ها یا بشکه‌های بدون برچسب قرار دارند.
تفکیک لوازم ضروری از غیرضروری و دور نگه‌داشتن وسایل غیرضروری از محیط کار.
تمیز کردن ماشین‌آلات و تجهیزات پس از هر شیفت کاری.
قرار دادن اقلام پراستفاده در نزدیکی محل مصرف.
داشتن برنامه‌ای مدون برای نظافت و بهداشت شخصی کارگران.
عوامل مؤثر در بروز حوادث ناشی از کار
عوامل مختلفی مانند نوع کار، ساعت کار، مواد مورد استفاده، محیط کارگاه و غیره در بروز حوادث ناشی از کار تأثیر دارند. برخی از این عوامل عبارتند از:
عدم آشنایی کارگران با نحوه کار با دستگاه‌ها و انجام وظایف محوله. نبود تجهیزات ایمنی روی برخی دستگاه‌ها. برخی کارفرمایان به دستورات ایمنی و بهداشتی ارائه‌شده توسط بازرسان کار بی‌توجهی می‌کنند. برخی کارگران با سابقه، رعایت مقررات ایمنی را نشانه ترس می‌دانند و همین موضوع باعث بروز حوادث می‌شود. آلودگی هوا، عدم تهویه مناسب، روشنایی کم، سر و صدای زیاد و وجود مواد زیان‌آور در محیط کار. نگرانی‌های خانوادگی، ترس از دست دادن کار و بدی روابط کارگر و کارفرما. شلوغی محیط کار، چیدن نامناسب مواد اولیه و محصولات. اضافه‌کاری بیش از حد و شروع و ختم نامناسب کار. دخالت بی‌مورد در کار دیگران و شوخی‌های خطرناک در محیط کار.
آمار حوادث ناشی از کار
بر اساس آمار سازمان بین‌المللی کار، در آلمان غربی به ازای هر دو ساعت و نیم، یک کارگر بر اثر حادثه جان خود را از دست می‌دهد و این رقم هر ساله روندی افزایشی دارد. در ایران، آمار منتشر‌شده در سال ۱۳۶۱ نشان می‌دهد که ۱۴۷۰۶ مورد حادثه ناشی از کار گزارش شده است، که این رقم تنها شامل حوادثی است که توسط بازرسان کار بررسی شده‌اند.
راه‌های کاهش حوادث ناشی از کار
بیش از ۴۰٪ حوادث ناشی از کار مربوط به آسیب‌های وارده به دست و انگشتان است. دست‌ها از ارزشمندترین اعضای بدن هستند و برای محافظت از آنها در برابر خطراتی مانند برق‌گرفتگی، تماس با مواد شیمیایی، بریدگی، سوختگی و غیره، استفاده از دستکش‌های مناسب ضروری است. امروزه انواع دستکش‌های حفاظتی برای مقابله با طیف وسیعی از خطرات در دسترس هستند.
انتخاب دستکش مناسب به ماهیت خطر و نوع عملیات بستگی دارد. کارگران باید از دستکش‌های مخصوص طراحی‌شده برای خطرات موجود در محیط کار خود استفاده کنند، زیرا دستکش‌هایی که برای یک عملیات خاص طراحی شده‌اند، ممکن است در برابر سایر خطرات محافظت لازم را ارائه ندهند.
زیان‌های اجتماعی حوادث ناشی از کار
حوادث ناشی از کار علاوه بر زیان‌های اقتصادی، تأثیرات اجتماعی و فرهنگی نیز دارند. برخی از این زیان‌ها عبارتند از:
ایجاد حادثه برای کارگر ممکن است منجر به از کارافتادگی یا حتی فوت او شود، که این موضوع خانواده او را با مشکلات جدی مواجه می‌کند. وقوع حادثه برای یک کارگر، تأثیر روحی منفی بر دیگر کارگران می‌گذارد و باعث حواس‌پرتی و وقفه در کار آنها می‌شود. در صورت نبود کارگر ماهر جایگزین، کارفرما مجبور به استخدام و آموزش کارگر جدید می‌شود، که ممکن است او نیز دچار حادثه شود. در نهایت، کارگران صنایع مختلف جزو سرمایه‌های ملی هر کشور محسوب می‌شوند و وقوع حادثه برای هر یک از آنها، زیان‌های جبران‌ناپذیری برای جامعه و اقتصاد کشور به همراه دارد.برای خرید تجهیزات ایمنی فردی اینجا کلیک کنید.